معرفی مهندسی ارزش
مهندسی ارزش (Value Engineering)، تلاشی است سازمان یافته كه با هدف بررسی و تحلیل تمام فعالیتهای یك طرح، از زمان شكل‌گیری تفكر اولیه تا مرحله طراحی و اجرا و سپس راه اندازی و بهره برداری، انجام می‌شود و به عنوان یكی از كارآمدترین و مهم ترین روشهای اقتصادی در عرصه فعالیتهای مهندسی شناخته شده است. این روش به تمامی اجزای طرح توجه می‌کند و هدف آن، بهینه‌سازی زمان برای رسیدن به مرحله بهره‌برداری بدون افزودن به هزینه‌ها یا كاستن از كیفیت كار است.
مهندسی ارزش در چهارچوب مدیریت پروژه
مهندسی ارزش در چهارچوب مدیریت پروژه، ضمن توجه به تمام اجزای طرح، هیچ بخشی از كار را قطعی و مسلم نمی‌داند. هدف مهندسی ارزش، زمان كمتر برای رسیدن به مرحله بهره‌برداری بدون افزودن به هزینه‌ها یا كاستن از كیفیت كار است.
مهندسی ارزش، بهینه سازی هزینه‌ها و زمان
مهندسی ارزش، مجموعه‌ای متشكل از چندین روش فنی است كه با بازنگری و تحلیل اجزای كار، قادر خواهد بود، اجرای كامل طرح را با كمترین هزینه و زمان تحقق بخشد. این روش نگرشی خلاق به منظور بهینه ساختن هزینه‌های چرخه عمر، صرفه جویی در زمان، افزایش سود، بهبود كیفیت، افزایش سهم بازار، حل مشكلات و استفاده بهینه از منابع را دربرمی‌گیرد.
بهترین زمان برای بهره‌برداری از مهندسی ارزش
با آنكه روش مهندسی ارزش را می‌توان در تمام مراحل یك پروژه اجرایی به كار برد، بیشترین مزایای آن زمانی حاصل می‌شود كه در نخستین مراحل برنامه‌ریزی و طراحی به كار گرفته شود. نوآوری و جنبه‌های كاربردی مهندسی ارزش، این روش را از روشهای سنتی و متعارف كاهش هزینه‌ها متمایز می‌كند.
مهندسی ارزش به عنوان یك روش خلاق
مهندسی ارزش برعكس، اطلاعات، شناسایی عرصه‌های مشكل دار، پیشنهاد و تدوین روشها و طرحهای ابتكاری، پرورش اندیشه‌های نو و تلفیق همه جانبه دیدگاهها را مطرح می‌سازد.
سیر تاریخی مهندسی ارزش
مفهوم تحلیل ارزش به صورت یك روش فنی ویژه، در دهه‌های پس از جنگ جهانی دوم شكل گرفت. كار طراحی و تدوین این روش به دستور هنری ارلیچر (Henry Erlicher) معاون فنی بخش خریدهای شركت جنرال الكتریك آغاز شد. در سال 1947، این وظیفه برعهده لارنس مایلز (Lawrence D. Miles) مهندس ارشد شركت جنرال‌الكتریك گذاشته شد. مایلز كه مبتكر و بنیانگذار مهندسی ارزش به‌شمار می‌رود، یك روش رسمی را به اجرا درآورد كه در جریان آن گروه‌های متخصص از كاركنان شركت، عملكرد محصولات تولیدی شركت جنرال الكتریك را بررسی می‌كردند. آنان به اتكای روشهای خلاق گروهی و بدون افت كارایی محصول، تغییراتی در محصولات شركت به‌دست آوردند و هزینه‌های تولید را كاهش دادند. این روش به عنوان یك استاندارد در شركت جنرال الكتریك پذیرفته شد و به تدریج شركت‌های دیگر و برخی سازمان‌های دولتی نیز این روش جدید را به عنوان ابزاری برای كاستن از هزینه‌های خود به كار بردند.
نقاط عطف در مهندسی ارزش
- سال 1947: برنامه تحلیل ارزش در شركت جنرال موتور امریكا به وجود آمد.
- سال 1952: تشکیل اولین سمینار تحلیل ارزش.
- سال 1958: دریافت بزرگترین نشان افتخار نیروی دریایی توسط آقای مایلز.
- سال 1959: تشکیل جامعه مهندسین ارزش آمریكا در واشنگتن.
- سال 1962: بكار گیری مهندسی ارزش در قراردادهای بیش از صد هزار دلار وزارت دفاع آمریكا.
- سال 1977: جامعه مهندسی ارزش هند INVEST در اكتبر همین سال تأسیس شد و اولین كنفرانس ملی در دهلی برگزار شد.
- سال 1988: كنفرانس مهندسی ارزش در ایالت هاوایی امریكا برگزار شد.
- سال 1992: فدراسیون جهانی مهندسی ارزش تأسیس شد.
كاربرد مهندسی ارزش در ایران
در ایران از سال 1378 موضوع مهندسی ارزش در برخی دانشگاه‌ها، وزارت نفت و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی كشور مطرح گردید و سمینارهایی در این زمینه برگزار شد. تدوین دستورالعمل ارجاع كار و انعقاد قرارداد با واحدهای خدمات مهندسی ارزش توسط سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی كشور در سال 1379 دورنمای روشن و امیدواركننده ای را برای توسعه فرهنگ و به‌كارگیری مهندسی ارزش و تدوین الزامات قانونی و رفع موانع در این زمینه ترسیم نمود. درحال حاضر اجرای مهندسی ارزش جنبه جدی به خود گرفته و در وزارت راه و ترابری و وزارت نیرو، پروژه‌های بسیاری مورد بررسی مهندسی ارزش قرار گرفته و نتایج مفید و موثری داشته است.
برنامه کاری مهندسی ارزش
برنامه کاری مهندسی ارزش با تشکیل هفت فاز مختلف انجام می‌شود. در فاز عمومی، سازمان دهی نیروی کار انجام می‌شود و تصمیم‌گیرنده مشخص می‌شود. همچنین، محدوده کار مشخص شده و عملکرد به اجزا تخصیص داده می‌شود تا به کار گروهی هدایت شود. در فاز اطلاعات، مسئله تجزیه و تحلیل می‌شود و تلاش می‌شود کلی‌گویی پرهیز شود. همچنین، اطلاعات مرتبط به دقت و معنی‌دار جمع‌آوری میشوند. در فاز عملکرد، تمام تلاش‌هایی که به ایجاد ارزش منجر میشوند شناسایی و عملکردهای اصلی و فرعی تعیین میشوند.
فاز‌های خلاقیت، ارزیابی، بررسی و توسعه، و توصیه همگام با یکدیگر در مهندسی ارزش انجام میشوند. در فاز خلاقیت، روشهای خلق ایده‌های جدید به کار می‌روند. در فاز ارزیابی، ایده‌ها تصفیه، اصلاح و ترکیب می شوند تا پیشنهاد نهایی شکل گیرد. در فاز بررسی و توسعه، ایده‌های خلاقی ارزیابی و مقایسه میشوند. و در فاز توصیه، تصمیمات به اجرا درآمده و مراحل اجرایی آغاز میشوند. این مراحل در مهندسی ارزش بهبود و بهره‌وری فرآیندها و پروژه‌ها را تضمین می‌کنند.
روش های مورد استفاده در مهندسی ارزش
در مهندسی ارزش، متخصصان می‌توانند از روشهای متعددی بهره‌برند تا به بهبود فرآیندها و تولیدات بپردازند. از اهمیت و ارتقاء روابط انسانی خوب برای موفقیت این روش استفاده می‌شود، زیرا ارتباطات مؤثر و همکاری تیمی بسیار حیاتی هستند. همچنین، پرهیز از کلی‌گویی و برموانع فائق‌آمدن می‌تواند مشکلات را کاهش دهد و به تصمیم‌گیری بهتر کمک کند. قضاوت منطقی و اعتماد به حقایق و داده‌ها نیز در ارزش‌گذاری و ارتقاء عملکرد تأثیرگذار هستند. همچنین، هزینه‌ها و ارزش پولی متغیرها و تلرانس‌ها تعیین میشوند و ایده‌ها ترکیب و تصفیه میشوند تا به پیشنهادهای بهتری برسیم. علاوه بر این، استفاده از استانداردها و مشاوره با متخصصین و شرکای تجاری از دیگر روشهای مهم در مهندسی ارزش هستند.
همچنین، ممکن است نیاز باشد عملکردهای جایگزین را مشخص کرد و از روشهای مقایسه‌ای در ارزیابی استفاده کرد. در نهایت، متخصصان مهندسی ارزش باید پیشنهادها و جواب‌ها را با اطلاعات کافی و قابلیت تصمیم‌گیری ارائه دهند و در صورت امکان، دوراه‌حل‌های جدید و بهبودهای پیش‌بینی‌شده را مطرح کنند. همچنین، ممکن است نیاز باشد به کمک های انجام شده اعتراف کرد و ممیزی‌های مستقل را برای صرفه‌جوئی‌های پیش‌بینی‌شده مورد بررسی قرار داد. تمامی این روشها بهبود در فرآیندها و خروجی‌های مهندسی ارزش را تسهیل می‌کنند.
فهرست مطالب
معرفی مهندسی ارزش
سیر تاریخی مهندسی ارزش
نقاط عطف درمهندسی ارزش
برنامه کاری مهندسی ارزش
روش های مورد استفاده درمهندسی ارزش
تعاریف و توصیف های مرتبط با مهندسی ارزش
توصیه های مهندسی ارزش
اصول بنیادی مهندسی ارزش
موانع فکری به کارگیری مهندسی ارزش در ایران
كاربرد مهندسی ارزش در رشته‌های مختلف در ایالات متحده
كاربرد مهندسی ارزش در ایران
درصد کاربرد مهندسی ارزش در صنایع مختلف جهان