تفکر ناب یک رویکرد مدیریتی است که بر شناسایی و حذف اتلافات در فرایندهای تولید و خدمات تمرکز دارد. این امر منجر به افزایش بهره وری و کاهش هزینه‌ها می‌شود.

تفکر سبکبار یا ناب (Lean Thinking)

این تفکر به این دلیل Lean نامیده می شود که می تواند شیوه ای را فراهم آورد که از طریق آن بتوان با کمتر و کمتر ( یعنی با نیروی انسانی کمتر ، تجهیزات کمتر ، زمان کمتر و فضای کمتر) بیشتر و بیشتر را به انجام رساند و در عین حال ، با تامین درست نیاز مصرف کنندگان به آنها نزدیک و نزدیکتر شد.

مودا

مودا واژه‏ای ژاپنی و به معنی اتلاف است. در حالت جامع، به آن دسته از فعالیت‏هایی اطلاق می‏شود که جاذب و مصرف کننده منابع و ذخایر هستند، ولی با این حال هیچ ارزشی نمی‏آفرینند.
موداها انواع بسیاری دارند که هر سازمان با توجه به فعالیت‏ها و شناخت منابع خود باید آنها را شناسایی کرده و سعی در از بین بردن و حذف آنها داشته باشد.
مودا (Muda) : هر فعالیتی که منابع را مصرف می کند ولی هیچ ارزشی ایجاد نمی کند.
مودا های هفتگانه : انواع مودا که تا ایچی اوهنو شناسائی کرده است.
تولید اضافی – پیش از وقوع تقاضا
انتظار ـ برای قدم بعدی از مسیر فرایند
جابجایی – غیر ضروری مواد
فرایند ها اضافی ـ بخاطر طراحی ضعیف ابزار یا قطعه
موجودی ها – بیش از حداقل مورد نیاز
تردد – غیر ضروری کارکنان در حین کار ( به قصد یافتن ابزار ،
پرینت و کمک و غیره
قطعات و محصولات معیوب

نمونه مودا ها در بخش خدمات

اشتباهاتی که باید اصلاح شوند .
مراحلی از فرآیند کار که ضرورتی به وجود آنها نیست .
جابجایی بی مورد نیروی انسانی در سطوح سازمان
حمل و نقلهای بیهوده (جایجایی غیر ضروری)
ارایه خدماتی که به نیاز مصرف کننده پاسخ نمی گویند.
بایگانی و انبارکهای غیر ضروری
فرایندها و فعالیتهای موازی ، دوباره کاری ، تکرار
عدم تجانس فرایند با متولی آن
جمع آوری و ثبت اطلاعات اضافی و تکراری
تعدد اشکال یک فرم و عدم تطابق اطلاعات فرم با کاربرد آن
تبادل بیش از حد اطلاعات و تورم داده ها
پیچیدگی روشهای انجام کار

فهرست روشهای شناسایی مودا

پیاده سازی نظام مدیریت کیفیت جامع) (TQM
استفاده از مفاهیم توسعه کارکرد کیفی(QFD)
بکارگیری حلقه های کیفیت و گروه های حل مساله
پیاده سازی نظام پیشنهادات
استفاده از طوفان فکری
پیاده سازی نظام 5S یا نظام آراستگی
پیاده سازی اصول دمینگ
بکارگیری چرخه دمینگ
استفاده از روش بهبود مستمر (کایزن)
پیاده سازی نظام نگهداری و تعمیرات بهره ور فراگیر) (TPM
اجرای مهندسی مجدد بر روی فرآیند های کاری
استفاده از مفاهیم بهبود تطبیقی (الگو یابی)
بکارگیری مفاهیم گمبا
متدولوژی ارزش
پوکا یوک
تکنولوژی جریان تقاضا
شش سیگما
نقشه برداری جریان ارزش
تولید فرز ، چابک و بموقع
مفاهیم بهره وری
سایر موضوعات مرتبط

اصول تفکر ناب

(Value) تعیین ارزش هر محصول معین .
(Value Stream) شناسائی جریان ارزش آن محصول.
(Flow) ایجاد حرکت بدون وقفه در این ارزش .
(Pull) امکان دادن به مشتری تا بتواند این ارزش را از تولید کننده بیرون بکشد.
(Perfection) تعقیب کمال .

تعیین ارزش

نقطه شروع اساس تفکر سبکبار یا ناب ، ارزش است . تنها مصرف کننده نهایی می تواند ارزش را تعریف کند. آنچه از نظر تولید کننده ارزش محسوب می شود ممکن است از نظر مشتری نباشد.

تعریف ارزش توسط موارد ذیل تحریف می شود :

قدرت ناشی از سازماندهی‌های از پیش موجود، تکنولوژی ها و دارائی‌های همچنان با ارزش، که با تفکرات منسوخ درباره صرفه جویی‌های ناشی از مقیاس همراه است. (مثال :خطوط هوایی، تکنولوژی آلمان و .. )

ارزش از نگاه مشتری :

رفتن از جایی که هست به جایی که می خواهد باشد . در عین سلامت ، با حداقل دردسر ، و با هزینه های معقول.

ارزش از نگاه خطوط هوایی :

حداکثر کردن کارایی دارایی های موجود خود. تالارهای تشریفاتی در مرکز هوایی ، سیستم سرگرمی ، پذیرایی و …
شرکتهایی که حاضرند شجاعانه تعریف ارزش از دید مشتری را بپذیرند بسیار اندک هستند. زیرا تفکر صاحبان آنان بر دارایی های بسیار پر هزینه مبتنی است و اینکه این دارایی ها باید ” بازدهی” داشته باشند.